Rotterdamse Munt: de tuin in Feijenoord waar bloemen én buurtbewoners wortel schieten

13-01-2020 Portret

Drijvende kracht Ingrid Ackermans vertelt over de groei en bloei van de stadstuin.

Even verrassend als waardevol is de groene oase waar je tegenaan loopt in de Rosestraat in Feijenoord. Hier, op de plek waar de trein vlak na station Rotterdam Zuid ondergronds gaat, werd in 2018 Rotterdamse Munt heropend: een groene tuin waarin niet alleen allerlei bloemen, kruiden en groenten groeien, maar ook jonge en oude Rotterdammers tuinieren, thee drinken en wortel schieten. Drijvende kracht Ingrid Ackermans vertelt over de groei en bloei van deze stadstuin.

Groener, gezonder en sfeervoller Feijenoord

We ontmoeten Ingrid in het theehuis, waar ze thee uit de tuin inschenkt en een schaal vol verse koekjes op haar dienblad zet voordat we naar de kas lopen. Op deze plek vinden vaak presentaties plaats, vertelt ze. In een jaar tijd heeft Rotterdamse Munt zich stevig geworteld op de nieuwe locatie aan de Rosestraat en weten veel mensen de plek te vinden voor een wandeling, het plukken van kruiden of om even te flexwerken te midden van flora. In Feijenoord was tot dan toe weinig interessant groen. “Dit is het jongste stadsdeel van Nederland met de hoogste kinderdichtheid. Veel kinderen komen hier te weinig in aanraking met groen en gezond eten.”

Groen in de stad draagt bij aan een betere leefomgeving.

Tijdens haar baan als stedenbouwkundige bij Stadsontwikkeling was Ingrid betrokken bij diverse projecten in Feijenoord. De verhalen van bewoners tijdens inspraakavonden raakten haar. Daar werd het zaadje geplant dat in 2014 tot bloei kwam. Toen werd Rotterdamse Munt opgericht aan de Laan op Zuid, waar braakliggende bouwgrond kon vergroenen dankzij de crisis. “Samen met andere ontwerpers en architecten besloten we de krachten te bundelen en wilden we naar aanleiding van een prijsvraag bijdragen aan een groenere en gezondere stad. Dit vanuit de overtuiging dat groen in de stad veel kan bijdragen aan de kwaliteit van leven. Bewoners kunnen ontspannen in het groen of er juist actief mee aan de slag. Daarnaast wordt de leefomgeving zelf er gezonder van want het filtert de lucht, reguleert warmte, het heeft invloed op hoe mensen zich voelen én bevordert de sociale interactie.” Genoeg reden voor meer groen dus! In 2017 werd er nieuw leven geblazen in oude bouwprojecten en moest de tuin uitwijken naar een andere plek. Sinds 2018 groeit Rotterdamse Munt verder aan de Rosestraat, bovenop de spoortunnel die in de jaren negentig is aangelegd en met maar liefst 7000 m2 om te beplanten.

Een pluktuin als sociale onderneming

Rotterdamse Munt is een stichting en de naam ervan verwijst naar de tijd waarin ook in Rotterdam mensen massaal muntthee gingen drinken. Bij de oprichting van de tuin werd veel munt aangeplant met als doel dit te verkopen aan de lokale horeca. Dat bleek niet haalbaar, maar de kruiden vonden gretig aftrek bij de bewoners. “We spraken veel mensen uit de buurt en iets wat ze overeenkomstig hadden was de liefde voor eten en koken. In veel culturen spelen kruiden een grote rol in de keuken. Kruiden die we hier kunnen verbouwen!” Het plan werd gaandeweg bijgesteld, vertelt Ingrid. “We wilden buurtbewoners in eerste instantie actief betrekken bij het onderhoud, maar niet iedereen kan op de juiste wijze met planten omgaan. Je hebt mensen nodig die het overzicht bewaken, aansturen, meer kennis van planten hebben en weten wat in welk seizoen prioriteit heeft.” De doelstelling van destijds – de stad groener maken en bewoners actief betrekken – klopt nog steeds. Alleen de tijdelijkheid veranderde in een langdurige en stevige betrokkenheid. “De bedoeling was eerst om de tuin op den duur weer aan de buurt zelf over te dragen. De praktijk wees uit dat dat niet ging en ik moest een keuze maken: stoppen we ermee of gaan we door?” Dat laatste was het geval en zo groeide de tijdelijke tuin uit tot een sociale onderneming met impact voor de buurt en daarbuiten. “Als sociale onderneming runnen we dit alles met de inkomsten die we genereren.”

Groen om in (op) te groeien

Er is genoeg ruimte voor groen om te groeien, maar ook voor kinderen om te leren. Zo werkt Rotterdamse Munt samen met twee basisscholen. “Het lesprogramma heet ‘Smaak groeit’ en is tweeledig: kinderen ontwikkelen hier smaak door te proeven en leren tegelijkertijd dat die smaken groeien in een tuin. Ik assisteer soms bij de lessen en vind het leuk om de reacties van de kinderen te zien. Vaak komen ze na schooltijd nog even kijken of laten ze de tuin aan hun ouders zien.” Ingrid leerde zelf ook veel, over bloemen, planten en tuinieren, maar ook over haar eigen kansen en valkuilen. “Ik houd goed het overzicht, maar ga soms te snel. Ik probeer dingen nu concreter te maken voor anderen.” Op vrijdag, zaterdag en zondag is er een ‘gastenteam’ aanwezig. Zij maken de lekkerste dingen die worden geserveerd in de kas of op het terras. “We hebben inmiddels een vast clubje vrijwilligers. Een derde komt uit de buurt, de rest van over de brug. Nu willen we ook nog meer bezoekers de brug over krijgen naar de tuin.” De programmering moet daaraan bijdragen. Onder de naam Lyrics & Lemongrass zijn er op de zomerse zondagen verschillende artiesten die in de tuin optreden.

Veel buren kennen elkaar niet, ik hoop dat ze elkaar hier ontmoeten.

Het optimisme dat Ingrid in Rotterdam ervaart, ziet ze ook steeds meer op Zuid. “Er wordt meer gebouwd voor nieuwe mensen. Veel veranderde al, maar veel is ook nog hetzelfde. Dat zie je als je echt in de wijken duikt. Er is een groot verloop in deze wijken, veel buren kennen elkaar niet.” Ingrid hoopt dat de tuin zorgt voor ontmoetingen. De bezoekers zijn er divers genoeg voor: van ZZP’ers die hier komen werken, tot gezinnen die komen wandelen tot koks die hier hun groenten, kruiden of bloemen plukken. “Kijk, dat is Yama,” zegt Ingrid. Hij is de eigenaar en chef van Japans restaurant Yama aan de Eendrachtsweg. Hij maakt zijn eten met ontzettend veel aandacht en om bij hem te eten moet je vaak een half jaar van te voren reserveren. Hij plukt hier vooral eetbare bloemen.”

Een inclusieve tuin in Feijenoord

Als onderdeel van keurmerk Roffabriek draagt Rotterdamse Munt bij aan een duurzame, eerlijke en inclusieve stad door de mensen die ze betrekken. Zo bieden ze een werkplek aan mensen met een WMO-indicatie. Rotterdamse Munt is zelf geholpen bij bezoekers die thee drinken of borrelen op het terras, de lokale kruidenthee kopen voor thuis of als cadeau, of bij de bedrijven die er de kas afhuren voor een vergadering of een teamdag. “Zo dragen ze bij aan dit stukje groen in de stad.” De komende jaren worden er twee nieuwe tuinsoorten gerealiseerd: een voedselbos waarin alles eetbaar is, en een struweeltuin, een romantische heestertuin. “Verder willen we nog een paviljoen bouwen om grotere groepen een plek te kunnen bieden.” Niet alleen aan de Rosestraat groeit Rotterdamse Munt, ook bij bedrijven legt de stichting pluktuinen aan. “Werknemers kunnen er een verse salade of thee knippen.” Zelf knipt Ingrid graag wat basilicum voor een pot thee. “Het ruikt heerlijk en ik word er vrolijk van.” Opeens serieus: “Weet je wat ik zo fantastisch vind aan kruiden? Het zaadje ontkiemt, de plant wortelt ergens en dat is de plek voor de rest van zijn leven. De plant kan niet weglopen. Hij kan niet even naar de supermarkt als hij iets nodig heeft. Dat is waarom ze bepaalde stoffen aanmaken om bijvoorbeeld schimmels af te weren. Of om bijen aan te trekken. Dat doen ze voor hun eigen voortbestaan, maar het geeft tegelijkertijd ook een eigen smaak. Wist je dat je de planten die wij onkruid noemen ook gewoon kunt eten? Wij noemen ze daarom ‘andere kruiden’.” Ingrid is ook inclusief als het op kruiden aankomt.